Skolioza jest trójpłaszczyznowym skrzywieniem kręgosłupa. Patologiczne wygięcie zachodzi w płaszczyźnie czołowej, kiedy to obserwowane jest skrzywienie boczne, w strzałkowej – następuje odchylenie w naturalnych krzywiznach, czyli lordozie bądź kifozie oraz w płaszczyźnie poziomej, w której zachodzi rotacja i torsja między poszczególnymi kręgami.
Do określenia stopnia zniekształcenia kręgosłupa wykorzystuje się metodę Cobba, a za wartość. przy której diagnozuje się skoliozę uznaje się 10° odchylenia w płaszczyźnie czołowej.
Typy skolioz
Ze względu na pochodzenie skolioz można wyróżnić następujące ich typy:
- skoliozy funkcjonalne (czynnościowe) – skrzywienie zachodzi w płaszczyźnie czołowej i można je skorygować po usunięciu czynnika, który je wywołuje. Może powstawać np. na skutek niewłaściwej postawy, nierówności kończyn bądź jako następstwo przeciwbólowego ustawienia ciała
- skoliozy strukturalne – skrzywienie zachodzi w trzech płaszczyznach, a proces ten dotyczy okresu wzrastania organizmu. W tej grupie wyróżniamy:
- skoliozy nerwopochodne
- skoliozy kostnopochodne
- skoliozy mięsniowopochodne
- skoliozy idiopatyczne – skrzywienia o nieustalonej etiologii, które stanowią zdecydowaną większość wszystkich nieprawidłowości
Objawy skoliozy są widoczne już podczas samej obserwacji i należą do nich m.in.:
- asymetria w ustawieniu barków
- asymetria trójkątów talii
- dolne kąty łopatek na różnym poziomie
- asymetryczne ustawienie obojczyków
- zakrzywiona linia przebiegu kręgosłupa
- kolce biodrowe ustawione na różnym poziomie
- zwiększone obciążenie jednej strony ciała
- widoczny garb piersiowy bądź wał lędźwiowy, szczególnie przy skłonie do przodu
Stadia skolioz
Ze względu na stopień zaawansowania schorzenia można wyróżnić następujące stadia:
- postawa skoliotyczna, która jest początkowym etapem wady. Widoczna jest asymetria w ułożeniu elementów ciała, ale skrzywienie kręgosłupa jest niewielkie i łatwe do korekcji ćwiczeniami
- skolioza I° z kątem skrzywienia do 30°, w której zmiany dotyczą tkanek miękkich bez uszkodzeń kostnych, a nieprawidłowość można w dużym stopniu skorygować
- skolioza II°, gdzie kąt skrzywienia wynosi 31-60° i występują zmiany w układzie kostnym kręgosłupa, widoczny jest wał lub garb, a korekcja ćwiczeniami daje niewielkie efekty
- skolioza III° przy kącie powyżej 60° z bardzo zaawansowanymi zmianami kostnymi i braku możliwości korekcji za pomocą ćwiczeń
Skolioza jest nieprawidłowością, która oddziałuje na cały organizm. Wywołuje negatywne zmiany w układzie ruchu, w układzie krążeniowo-oddechowym, obniża wydolność fizyczną, a także wpływa na funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Przy leczeniu dużych skolioz stosuje się gorsetowanie i leczenie operacyjne. Ważna jest również indywidualnie dostosowana rehabilitacja. Przy niewielkich skrzywieniach często wystarczająca okazuje się gimnastyka korekcyjna. Przy skoliozach wyższego stopnia prowadzi się rehabilitację jako przygotowanie przedoperacyjne, pooperacyjne utrwalanie prawidłowej postawy, ćwiczenia przy zaopatrzeniu gorsetowym, a także w celu poprawy biomechaniki ciała.