Wodogłowie jest stanem patologicznym, w którym dochodzi do zaburzenia równowagi w przemianach płynu mózgowo-rdzeniowego. Obserwowane jest zachwianie w obrębie wytwarzania i wchłaniania płynu, przez co dochodzi do zwiększenia jego objętości, a w konsekwencji do poszerzenia przestrzeni wewnątrzczaszkowych – przede wszystkim w obrębie komór mózgowych. Ta nieprawidłowość wykrywana jest najczęściej u dzieci, może mieć charakter wrodzony, jak i również nabyty i pojawić się dopiero w wieku dorosłym.
Przyczyny wodogłowia
Przyczyny wodogłowia mogą wynikać z zaburzeń wchłaniania płynu mózgowo-rdzeniowego do układu żylnego bądź z zaburzeń krążenia płynu w przypadku niedrożności dróg transportu mózgowego. Wodogłowie może stanowić towarzyszącą nieprawidłowość przy wrodzonych uszkodzeniach ośrodkowego układu nerwowego, może być następstwem toczących się procesów zapalnych (np. zapalenie opon mózgowych) czy też powikłaniem po krwawieniach do układu komorowego mózgu lub przestrzeni podpajęczynówkowej. W późniejszym wieku może być efektem np. rozrastającego się nowotworu w obrębie mózgowia.
Najczęstszym objawem wodogłowia, rozpoznawanym niekiedy od razu po porodzie jest powiększenie obwodu głowy. Innymi niepokojącymi objawami są: uwypuklenie ciemiączka, objaw zachodzącego słońca (widoczna jest białkówka oka nad tęczówką, tęczówka zapada się poniżej granicy dolnej powieki), zez, zaburzenia ruchowe, wymioty, nasilające się bóle głowy, utrata przytomności. W przypadku zaobserwowania niepokojących objawów, należy zgłosić się do lekarza, który m.in. skontroluje rozmiar głowy za pomocą siatek centylowych (za ich pomocą można kontrolować to samodzielnie w domu) lub podejmie decyzję o wykonaniu USG, tomografii komputerowej bądź rezonansu magnetycznego.
Leczenie wodogłowia ma przede wszystkim charakter operacyjny, przy czym należy zaznaczyć, że tej nieprawidłowości nie można zlikwidować, ale jedynie zneutralizować jej objawy. Operacja polega na założeniu specjalnego układu zastawkowego w mózgu dziecka, czasami na wykonaniu otworu na dnie mózgu metodą endoskopową, a w cięższych przypadkach na założeniu drenażu. Możliwe jest również farmakologiczne leczenie wodogłowia, jednak stosuje się je rzadko ze względu na niską skuteczność.
Dzieci z wodogłowiem, u których chirurgiczne leczenie przynosi pozytywne rezultaty, mają szanse rozwijać się prawidłowo. Kiedy jednak wdrożone sposoby nie są w stanie zobojętnić skutków wodogłowia, a funkcjonowanie dziecka jest nieprawidłowe, niezbędna jest wielokierunkowa stymulacja i rehabilitacja.