Zaburzenia integracji sensorycznej definiuje się jako niezdolność mózgu do prawidłowego przetwarzania bodźców zmysłowych. Integracja sensoryczna jest bowiem procesem, w którego przebiegu mózg interpretuje docierające informacje zmysłowe, a następnie generuje odpowiednią reakcję. W przypadku pojawienia się na tej drodze pewnych problemów, informacje nie docierają do celu i poszczególne części mózgu nie są w stanie wykonać swojego zadania.
Zaburzenia integracji sensorycznej rozpoznaje się, gdy nieprawidłowe funkcjonowanie dotyczy jednego lub więcej ogniw, jakie wchodzą w skład sieci zmysłowej, czyli pobierania bodźców zmysłowych, organizacji informacji przez system nerwowy czy też reakcji ruchowych, słownych i emocjonalnych.
Dwa rodzaje zaburzeń integracji sensorycznej
Problemy integracji sensorycznej dzieli się na dwie grupy:
- podwrażliwość, czyli odbieranie bodźców z otoczenia z mniejszą intensywnością niż norma w tym zakresie. Dzieci podwrażliwe nieustannie szukają intensywnych doznań z otoczenia, które pozwalają im na lepszą stymulację zmysłową (np. lubią mocne przytulanie, zabawę w błocie, słabo odczuwają ból, nie rozumieją gniewu i krzyku innych ludzi)
- nadwrażliwość, czyli zbyt intensywne rejestrowanie bodźców zmysłowych. Jest ona przeciwieństwem podwrażliwości. Nadwrażliwe dzieci często słyszą zwykłą mowę jako krzyk, unikają kontaktu z innymi ludźmi, bo nawet delikatny dotyk, wydaje się im zbyt intensywny. Często rozpraszają się, gdyż zwracają uwagę na wszystkie bodźce płynące z otoczenia, są wtedy nadmiernie rozproszone i poirytowane. Zdarza się też, że reagują na krzywdę innych z równą intensywnością, jakby dotykała ona ich samych.
Zdarza się, że dziecko prezentuje zarówno cechy nadwrażliwości, jak i podwrażliwości. Mózg dziecka nie jest wtedy w stanie właściwie modulować wrażeń zmysłowych. Odczucia mogą być zmienne w zależności od pory dnia bądź charakteru bodźców.
Podwrażliwość i nadwrażliwość może znaleźć swoje odbicie w odczuwaniu dotyku, smaku, zapachu, ruchu, w odbiorze wrażeń wzrokowych i słuchowych, odczuwaniu powierzchni przedmiotów, a także wpływać na napięcie mięśniowe oraz kontrolę motoryczną ciała.
Terapia w integracji sensorycznej realizowana jest najczęściej poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia w formie zabawy. Mają one za zadanie zintegrowanie działania zmysłów, dostymulowanie dziecka podwrażliwego oraz lepsze oswojenie z bodźcami u dziecka nadwrażliwego.